SPOR HUKUKU
Spor hukuku hem özel hukuk hem de kamu hukukunun alanına
giren bir hukuk dalıdır. Çok çeşitli dallara ayrılan sporda, her sporun kendi
yapısı, düzeni ve teşkilatı olduğu gibi bütün spor dallarını kapsayan, ortak
bir paydada buluşturan düzenlemeler mevcuttur.
Spor hukuku, sporcular ile kulüpler, kulüpler ile kulüpler,
kulüpler ile federasyonlar veya sporun diğer süjeleri arasında ortaya çıkan
problemlerin çözümüne spor ruhuna uygun hukukun genel ilkeleriyle bağdaşır
çözümler bulan bir disiplindir (GENÇ, 1998: 61).
Spor hukukunun ulaşmak istediği amaçlar başlıca üç ana
konudadır. Bunlardan birincisi: sporunu uluslararası düzeyde yönetmek, sportif
disiplini sağlamaktır. Milliyeti ne olursa olsun, bütün yarışmacılara uygulanan
yeknesak kurallara saygıyı sağlamak, uluslararası yarışmaların vazgeçilmez
(sinequa non) koşuludur. Uluslararası federasyonların ikinci amacı, sporunun
promosyonunu sağlamaktır. Mümkün olan en ileri derecede ve en yaygın şekilde
uygulanmasını, gelişmesini gerçekleştirmektir. Nihayet üçüncü ana amaç da,
uluslararası şampiyonalar düzenlemek, organizasyonlarını bizzat yapmak veya
gerçekleştirilmelerini denetlemektir.
Ulusal düzeyde her geçen gün gelişmekte olan spor alanında
uyuşmazlıkların meydana gelmemesi kaçınılmazdır. Ulusal düzeyde en önemli
sektörlerden biri haline gelmiş olan spor endüstrisinin her gün gelişmesi ve büyümesi
meydana gelen uyuşmazlıkların da aynı doğrultuda artmasına yol açmıştır. Bu durum
oluşan uyuşmazlıkların hızlı bir şekilde çözüme kavuşmasını da gerektirmiştir.
Spor alanında yaşanan uyuşmazlıkların çözümü için Tahkim
yoluna başvurulmaktadır. Bir hak üzerinde uyuşmazlığa düşmüş olan iki tarafın
anlaşarak bu uyuşmazlığın çözümünü özel kişilere bırakmalarına ve uyuşmazlığın
özel kişiler tarafından incelenip karara bağlanmasına “tahkim” denir. Tahkim,
kural olarak ihtiyaridir. Ancak özel kanun hükümleri ile bazı hallerde, bir
uyuşmazlığın çözümü için hakeme başvurmak zorunluluğu getirebilir
(KADİRBEYOĞLU, 1996: 46).
Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından kurulan
Spor Tahkim Mahkemesi (CAS), spor alanında uluslararası tahkim görevini gören
en önemli ve üst kuruluştur. Ülkemizde ise spor alanı futbol ve diğer branşlar
olarak ayılmış haldedir. Hatta ülkemizde ilk defa 1992 yılında Futbol Federasyonu
bünyesinde ilk tahkim kurulu oluşturulmuştur. Bu nedenle özerk bir yapıya sahip
olan futbol alanında yaşanan gelişmeler sonucunda, futbolun üst mahkemesi
konumuna gelen Tahkim Kurulu kurulmuştur. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü
bünyesinde de futbol dışındaki branşlar için oluşan özerk federasyonların
ihtilaflarının çözümü için Tahkim Kurulu oluşturulmuştur.
Anayasamızın Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler bölümünde
Gençlik ve Spor başlığında düzenlenen59.maddesinde de “ Devlet, her yaştaki
Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır,
sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder.
Devlet başarılı sporcuyu korur.
Spor federasyonlarının spor faaliyetlerinin yönetimine ve disiplinine
ilişkin kararlarına karşı ancak zorunlu tahkim yoluna başvurulabilir. Tahkim
kurulu kararları kesin olup bu kararlara karşı hiçbir yargı merciine
başvurulamaz.” Şeklinde tahkim yolu anayasal bir güvence ve hak olarak
düzenlenmiştir.
TÜRKİYE FUTBOL FEDERASYONU TAHKİM KURULU
Bilindiği üzere 1923 yılında kurulan Türkiye Futbol
Federasyonu 1992 yılında tüzel kişilik kazanmış ve özerk bir yapı haline gelmiştir.
Bu yapı Türkiye'de futbol faaliyetlerini yürütmek, futbolun gelişmesini ve yurt
sathına yayılmasını sağlamak, bu konularda her türlü düzenlemeyi yapmak,
kararlar almak ve uygulamakla yetkili kurumdur. Ülkemizde futbol alanında
yaşanan uyuşmazlıkların çözümü için TFF bünyesinde Futbol Tahkim Kurulu; diğer
spor dallarında yaşanan uyuşmazlıklar içinde Gençlik ve Spor Bakanlığı
bünyesinde kurulan Tahkim Kurulu kurulmuştur.
5894 Sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş Ve Görevleri
Hakkında Kanun’un 6.maddesinde “Tahkim
Kurulu, bu Kanun uyarınca bağımsız ve tarafsız bir zorunlu tahkim mercii olup
TFF’nin en üst hukuk kuruludur ve TFF Statüsü ve ilgili talimat hükümleri
uyarınca TFF’nin yetkili organlarının ve kurullarının kararlarına karşı yapılan
başvurular hakkında nihai karar verme yetkisine sahiptir.” denilerek Tahkim
Kurulunun görev ve yetkisi ifade edilmiştir.
Tahkim Kurulu, TFF’nin yetkili organları ile kurullarının
futbol faaliyetlerinin yönetimi ve disiplinine ilişkin düzenlemeleri ve
kararlarına karşı başvuruları inceleyerek nihai olarak karara bağlar. Tahkim
Kuruluna başvuru süresi, TFF talimatlarına karşı talimatın internet sitesinde
yayımı tarihinden ve kararlara karşı kararın tebliğinden itibaren yedi gündür.
Tahkim Kurulunun; futbol faaliyetlerinin yönetimi ve
disiplinine ilişkin kararları kesindir. Bunun dışındaki kararlarına karşı
tebliğden itibaren bir ay içinde 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk
Muhakemeleri Kanununun 439 uncu maddesine göre iptal davası açılabilir.
Kurul’un işleyişi hakkında başvuracağımız kaynaklardan biri
de Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu Talimatı’dır. Bu Talimat’a göre
kurula başvuru yazılı veya faks yoluyla yapılmaktadır. Faks yoluyla yapılan
başvurularda başvuru metnin7 gün içinde aslının sunulması gerekmektedir.
Başvuruda HMK hükümleriyle aynı doğrultuda olan bir dilekçe hazırlanması ve
elde deliller varsa bunların da eklenmesi gerekmektedir. Başvuru sahibinin harç
yatırması ve bu harcı yatırdığına dair dekontu da sunması zorunlu olup aksi
durumda başvuru değerlendirmeye alınmamaktadır. Başvuru dilekçeleri Başkan,
Raportör ya da Başkan tarafından görevlendirilecek üye tarafından incelenir.
Başvuruda şekle ilişkin eksikliklerin bulunması halinde, dilekçe,
eksikliklerinin tamamlanması için başvuru sahibine iade edilir. Eksikliklerin
başvuru sahibine bildirilmesinden itibaren beş gün içinde tamamlanması
zorunludur. Eksiklikleri bu süre içerisinde tamamlanmayan başvurular yapılmamış
sayılır. Herhangi bir şekli eksikliği olmayan başvurular, görev, merci
atlaması, ehliyet, harç, menfaat ve süre bakımından incelenir ve bu konudaki
tespit başvuru tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde Kurul’a bildirilir.
İlk inceleme aşamasından sonra dilekçe karşı tarafa tebliğ
edilir ve tebliğden itibaren 7 gün içerisinde cevap vermesi beklenir. Dilekçe
aşamasının tamamlanmasının ardından dosya Kurul’a sunulur. Kurul incelemeyi
dosya üzerinden yapar. Bununla birlikte Kurul, gerekli görürse bilgi ve belge
istenmesine, sair incelemeye karar verebilir. Duruşma yapılıp yapılmayacağına,
duruşmanın ne şekilde (video konferans, telekonferans veya sair usullerle)
yapılacağına veya duruşmanın gizli yapılmasına Başkan karar verir.
Kural olarak Tahkim Kurulu, başvuru tarihinden itibaren
disiplin uyuşmazlıkları yönünden 1 ay, diğer uyuşmazlıklar yönünden 3 ay
içerisinde kararını verir, gerekçeli kararını ise kısa karar tarihinden
itibaren 3 ay içinde tebliğe çıkarır. Dosyanın mahiyeti itibariyle gerekli
görüldüğü durumlarda Tahkim Kurulu kararı ile bir defaya mahsus bu süreler
uzatılabilir.
Kurulun futbol faaliyetlerinin yönetimi ve disiplinine
ilişkin kararları kesindir; idari veya yargısal mercilerin onayına tabi
olmadığı gibi, bu kararlara karşı idari veya yargısal mercilere de
başvurulamaz. Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun,
kararların açıklanması, maddi hataların düzeltilmesi ve yargılamanın iadesi
hakkındaki hükümleri saklıdır.
Görev ve yetkileri Spor Genel Müdürlüğü Tahkim Kurulu
Yönetmeliğinde şu şekilde düzenlenmiştir:
“a) Federasyon ile
kulüpler, sporcular, hakemler, teknik direktör ve antrenörler arasındaki
ihtilafları,
b) Kulüpler ile teknik direktörler,antrenörler ve sporcular
arasındaki uyuşmazlıkları,
c) Kulüplerle kulüpler arasında çıkacak anlaşmazlıkları,
ç) Federasyonlarca verilecek kararlar ile ceza ve disiplin
kurulu kararlarını,
d) Genel Müdürlük ile federasyonlar arasında veya
federasyonların kendi arasında çıkacak ihtilaflar hakkında Kurulca belirlenecek
bir üyenin başkanlığında Genel Müdürlük ve federasyon temsilcilerinin
katılımıyla oluşturulacak olan komisyon kararlarını,
e) Federasyon başkanları ile yönetim, disiplin ve denetim
kurulu üyelerinin spor ahlakına ve disiplinine aykırı davranışlarının tespiti
halinde Bakan tarafından Genel Müdürlük Merkez Ceza Kuruluna sevk
edilmelerisonucunda Merkez Ceza Kurulunca verilecek kararları,
f) Sportif Değerlendirme ve Geliştirme Kurulu raporlarında
yeterli düzeyde görülmeyen veya yapılan denetim sonucu görevi başında
kalmasında sakınca görülen federasyon başkanı ve yönetim kurulu üyeleri
hakkında karar almak üzere, Bakanın istemi üzerine toplanacak olağanüstü genel
kurulu yapacak olan üç kişilik komisyonu belirleyerek bu komisyonun işlem ve
kararlarını,
g) Olağan ve olağanüstü genel kurullarını 3289 sayılı
Kanunda öngörülen süre ve esaslar dahilinde yapmayan federasyonların genel
kurullarını altmış gün içerisinde yapacak olan üç kişilik komisyonu oluşturmak
ve bu komisyonun işlem ve kararlarını, ilgililerin itirazı üzerine inceleyerek
kesin sonuca bağlar.” Şeklinde belirlenmiştir.
Spor federasyonlarının organ ve kurullarının, sporun
disiplinine ilişkin olarak ihtar, kınama, para cezası, küme düşürme, hak
mahrumiyeti, ligden ihraç, tescil iptali, üyeliğin askıya alınması ve üyelikten
ihraç gibi kararları ve sporun yönetilmesine yönelik statü, talimat ve benzeri
hukuki düzenlemeleri, müsabakaların icrası, tatili, ertelenmesi gibi verdikleri
tüm kararlarına karşı sadece zorunlu tahkim yoluna gidilebilir. Kurulun
kararları kesin olup, bu kararlara karşı istinaf, temyiz, karar düzeltme gibi
yargı organları nezdinde kanun yollarına başvurulamaz. Bu kararların hukuka
aykırıolduğu iddiasıyla tespit, iptal ve tazminat davası açılamaz.
Kulüp, sporcu, teknik
adam, sağlık personeli,menajer ve maç organizatörü gibi sporla ilgili kişilerin
kendi aralarında imzaladıkları transfer,geçici transfer, menajerlik, hizmet,
vekalet ve maç organizatörlüğü gibi tüm sözleşmelerden kaynaklanan alacak iddia
ve talepleri ile mali haklar bu Yönetmelik kapsamı dışındadır.
Spor Genel MüdürlüğüTahkim Kurulu’na doğrudan başvuru
yapılabileceği gibi posta yoluyla da başvurulabilmektedir. Kurula başvuru federasyon
yönetim kurulu kararı ile disiplin veya ceza kurulu kararının yazılı
bildiriminden itibaren on gün içinde yapılmalıdır. Başvuru dilekçeleri, Kurul
evrakına kayıt sırasına göre ve varsa ivedilik durumları da dikkate alınarak,
Kurul tarafından incelenir. Başkanın uygun görmesi halinde bir üye dosyayı;
görev, merci atlanması, ehliyet, menfaat, süre aşımı konularında ve esastan
inceleyerek görüşünü en geç beş gün içinde bildirir. Kurul isterse üyesi
olmayan bir bilirkişi görevlendirebilir. Kurul başvuru alındıktan sonra ilk
incelemeyi yapar ve daha sonra başvuru dilekçesini karşı tarafa tebliğ eder.
Karşı taraf tebliğden itibaren on gün içinde cevabını bildirmelidir. En son
aşama ise dosya Kurul’da görüşülür ve oylanarak karara bağlanır. ) Kurula
başvuru icra ve infazı durdurmaz. Ancak; Kurul ivedi durumlarda ilgilinin
talepte bulunması koşuluyla, başvuru veya itiraz konusu kararda hukuka açıkça
aykırılık bulunması halinde ve yargılamanın seyrini dikkate alarak, icra veya
infazın durdurulmasına karar verebilir.Kurul, haklı ve zorunlu nedenlerin
bulunması halinde ihtilafla doğrudan ilgili konularda ihtiyati tedbir kararı
verebilir.
Spor Hukuku ile ilgili uyuşmazlıklarınızda bizimle iletişime geçebileceğinizi hatırlatırız.
Av.Bilge AKBAYRAK
